Tyle się w życiu nasłuchaliśmy o bezwzględności Rockefellera i monopolistycznych praktykach kierowanego przez niego Standard Oil, że mało kto wątpi w te historie. Jednak bliższe przyjrzenie się historii jednego z najważniejszych przedsiębiorców w dziejach rzuca zupełnie inne światło na jego działania.
John D. Rockefeller pochodził z ubogiej rodziny kupieckiej. Wszystko, do czego doszedł zawdzięczał tylko i wyłącznie swojej ciężkiej pracy. Był człowiekiem hojnym, zawsze oddającym część zarobku na cele charytatywne, nawet ze swojej pierwszej wypłaty, która wynosiła 50 centów. Nigdy nie uniósł się gniewem i nie podważał kompetencji swoich współpracowników. Potrafił otaczać się najlepszymi ludźmi, miał też świetne oko do detali. Nawet gdy był już bardzo bogaty, nie stronił od pracy fizycznej w swojej firmie.
Rockefeller patrzył na przemysł naftowy strategicznie. Nie interesowało go jedynie wydobycie, starał się wykorzystać wszystkie możliwe zastosowania ropy i bezustannie dbał o usprawnienie całego procesu rafinacji. Dzięki takiemu podejściu Standard Oil opracowało ponad 300 zastosowań dla nafty, a koszt rafinacji obniżono ponad dziesięciokrotnie. W 1870 r firma Rockefellera miała 4% udziału w runku, z dwadzieścia lat później już 85%.
Na ile zatem są prawdziwe zarzuty o nieuczciwe działanie Standard Oil? Jednym z zarzutów przeciwników były rabaty, jakie dostawał od kolei. To jednak nie wzbudziło wątpliwości sądu, ponieważ każda firma o tak dużych obrotach mogła liczyć na rabat. Zarzut o przejmowanie innych firm i doprowadzanie ich do ruiny też nie jest trafiony. Owszem, Standar Oil przejmował inne firmy, ale praktycznie każda z nich po jakimś czasie funkcjonowała lepiej, a ich właściciele zostawali partnerami Rockefellera. Nieprawdą jest też celowe wpływanie na cenę ropy. Od założenia Standard Oil cena za galon ropy spadła z 30 centów do 5,4 centa w 1887 r., co było naturalną konsekwencją usprawnienia procesu wydobycia i rafinacji. Kolejną nieprawdą są też monopolistyczne działania Standard Oil. W 1909 r., gdy wytyczono mu proces, posiadał on tylko 64% udziału w rynku. Na samym rynku działało wtedy 147 rafinerii, między innymi Texaco i Shell.
Za co zatem skazano Rockefellera? Sąd uznał działalność trustów w ramach Standar Oil za szkodliwą. W gruncie rzeczy chodziło o usprawnienie procesu. Rockefeller zakładał trusty aby zarząd z jednego stanu mógł prowadzić wspólną politykę dla wielu stanów, co się sądowi nie spodobało. Sąd stwierdził także, że fuzje, jakich dokonał Rockefeller wskazywały na intencje monopolistyczne. Są nie uznał jednak samej firmy za monopol, nie zauważył, aby zaniżał ceny i nie dopatrzył się nieuczciwych działań. De facto, sąd nie wykazał niczego, co nie byłoby normalnym sposobem prowadzenie biznesu.
John D. Rockefeller umarł w wieku 97 lat. Gdyby nie on, Ameryka nie stałaby się tak szybko potentatem gospodarczym. Niewiele zdziałałby Henry Ford, gdyby nie było czym tankować jego samochodów. Tania i dobra jakościowo ropa była niezbędna do szybkiego rozwoju Ameryki. I na koniec, czy Rockefeller rzeczywiście był tak skąpy, jak przedstawiały go brukowce? Odpowiedzią niech będzie fakt, że rozdał w ciągu swojego życia 550 milionów dolarów.
